مهندسی بافت یکی از برجسته ترین ابداعات و کشفیات دانش نوین پزشکی طی قرن گذشته است. مهندسی بافت برا اساس سه مولفه اصلی داربست، سلول و مولکول های زیست فعال می باشد. متخصصین در این رشته سعی دارند با بکار گیری قدرت تکثیر و تمایز سلول های بافت های مختلف و قرار دادن آنها در داخل داربست‌های متنوع با خواص فیزیکوشیمیایی و مکانیکی مناسب و زیست سازگار به همراه استفاده از مولکول های زیست فعال، بافت های آسیب دیده و از دست رفته را ترمیم کرده و عملکرد بافت های مذکور را به آنها باز گرداند.
رشته مهندسی بافت در مقطع دکتری تخصصی (PhD) یکی از شاخه‌های نوین و میان‌رشته‌ای در حوزه علوم پزشکی و مهندسی است که به توسعه روش‌های نوین برای بازسازی، ترمیم و جایگزینی بافت‌های آسیب‌دیده در بدن می‌پردازد. این رشته در دانشگاه‌های علوم پزشکی ایران ارائه می‌شود و با بهره‌گیری از دانش پیشرفته در حوزه‌های زیست‌فناوری، علوم سلولی، مهندسی مواد، و بیومکانیک، به دانشجویان این امکان را می‌دهد تا با استفاده از رویکردهای نوین علمی و فناوری‌های جدید، در پیشبرد علم و ارتقای سلامت عمومی نقش مؤثری داشته باشند.
اهداف و چشم‌انداز رشته:
هدف اصلی این رشته، تربیت پژوهشگران و متخصصانی است که بتوانند در زمینه‌های توسعه بیومتریال‌ها، طراحی و ساخت داربست‌های زیستی، و کاربردهای بالینی سلول‌های بنیادی، فعالیت کنند. این متخصصان از فناوری‌های نوین برای تولید بافت‌ها و اندام‌های مصنوعی استفاده می‌کنند که می‌توانند در آینده برای درمان بسیاری از بیماری‌های غیرقابل درمان به‌کار روند.
در مقطع دکتری تخصصی، دانشجویان این رشته با مفاهیم پیشرفته و تخصصی در زمینه ساخت داربست ها، زیست مواد، سلول های بنیادی و رهیافتهای مبتنی بر استفاده از گرافتهای بافتی در پزشکی، آموزش داده می‌شوند.
زمینه‌های تحقیقاتی:
دانشجویان این رشته در پروژه‌های تحقیقاتی گسترده‌ای مشارکت می‌کنند که شامل زمینه‌های زیر است:
- طراحی و توسعه داربست‌های زیستی: ساخت داربست‌هایی که سلول‌ها روی آن رشد کرده و تبدیل به بافت‌های جدید می‌شوند.
- پزشکی بازساختی: استفاده از تکنولوژی‌های زیستی برای بازسازی و ترمیم بافت‌ها و اعضای بدن.
- زیست‌فناوری بافت‌ها: کاربرد بیوتکنولوژی در تولید بافت‌های مصنوعی و ترمیم بافت‌های آسیب‌دیده.
- نانو‌فناوری در مهندسی بافت: به‌کارگیری فناوری نانو برای بهبود ویژگی‌های بیومتریال‌ها و داربست‌ها.
فرصت‌های شغلی:
فارغ‌التحصیلان این رشته می‌توانند در حوزه‌های مختلفی فعالیت کنند:
- آموزش و تدریس: تدریس و انتقال دانش در دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی عالی.
- پژوهش‌های علمی و بالینی: انجام تحقیقات در دانشگاه‌ها، مراکز تحقیقاتی و شرکت‌های دارویی.
- توسعه فناوری‌های پزشکی بازساختی: فعالیت در صنایع بیوتکنولوژی و شرکت‌های تولید محصولات مهندسی بافت.
دانشگاه‌های ارائه‌دهنده رشته مهندسی بافت:
در ایران، رشته مهندسی بافت در دانشگاه‌های علوم پزشکی معتبر از جمله دانشگاه علوم پزشکی تهران، شهید بهشتی، ایران و شیراز ارائه می‌شود. این دانشگاه‌ها با برخورداری از زیرساخت‌های پیشرفته و گروه‌های تحقیقاتی فعال، زمینه‌های بسیار مناسبی برای آموزش و پژوهش در این حوزه فراهم کرده‌اند.
شرایط پذیرش:
برای ورود به مقطع دکتری تخصصی مهندسی بافت در دانشگاه‌های علوم پزشکی ایران، داشتن مدرک دکتری عمومی (پزشکی، دندان پزشکی، دامپزشکی، داروسازی) و یا کارشناسی ارشد در رشته‌های مرتبط با علوم پزشکی و مهندسی، شرکت در آزمون ورودی وزارت بهداشت، و موفقیت در مصاحبه علمی الزامی است. این رشته به دلیل میان‌رشته‌ای بودن، پذیرای دانشجویانی از حوزه‌های علوم پزشکی، زیست‌فناوری، و مهندسی است که به پژوهش و توسعه فناوری‌های نوین علاقه‌مند هستند.
نتیجه‌گیری:
رشته مهندسی بافت در مقطع دکتری تخصصی با تأکید بر تحقیقات پیشرفته و فناوری‌های نوین در حوزه پزشکی بازساختی، از رشته‌های پیشرو در علوم پزشکی و مهندسی به‌شمار می‌آید. فارغ‌التحصیلان این رشته می‌توانند در مرزهای علم و فناوری حرکت کرده و با تلاش‌های علمی خود، تأثیرات بزرگی بر آینده پزشکی و بهبود سلامت جامعه بگذارند.